یکی از مهم‌ترین و بحث‌برانگیزترین موضوعاتی که بین بسیاری از آشپزهای حرفه‌ای و خانم‌های خانه‌دار مطرح است، نحوه شستشوی انواع قابلمه و تابه است. مسئله این است که بسیاری از ظروف آشپزی به ویژه سرویس های قابلمه و تابه بعد از اتمام فرآیند آشپزی در اثر باقی ماندن ته مانده‌های غذا مانند ته‌دیگ کثیف می‌شوند و به مرور ممکن است لکه‌های سیاه رنگ بر روی بدنه و بخش زیرین آنها به دلیل برخورد شعله‌ی گاز به وجود بیاید و کار به جایی برسد که دیگر نتوان آنها را برای همیشه پاک کرد و از بین برد. حال کاری که کاربر می‌بایست انجام دهد تمیز کردن آنها با کمک ابزار شوینده است. نکته‌ای که هیچکس نباید فراموش کند است که روش تمیز کردن هر قابلمه و تابه با همدیگر یکسان نیست و می‌بایست فرآیندهای نسبتا متفاوت و پیچیده‌ای برای پاکیزه کردن آنها انجام داد. در این مقاله که تحت عنوان «نحوه شستشوی انواع قابلمه و تابه» تنظیم شده است، آمده‌ایم طرز شستشوی انواع سرویس های قابلمه و تابه را به طور جامع ذکر کردیم و از سیر تا پیاز فرآیند تمیز کردن آنها صحبت نمودیم. اگر تمایل دارید تا با روش‌های متنوع شستشوی ظروف پخت و پز آشنا شوید، با رابیما همراه باشید و دقایقی از وقت خود را صرف خواندن این مطلب در اختیار ما بگذارید.
▼فهرستی از سرفصل های مطلب:
نحوه شستشوی انواع قابلمه و تابه از نظر جنس
قبل از هر چیز لازم به اشاره است اگر ظرف مورد نظر دارای راهنمای کاربر یا دفترچه‌ی راهنما است آن را مطالعه نمایید؛ زیرا در بسیاری از این دفترچه‌ها نحوه‌ی شستشو و پاکیزه کردن ظرف به طور دقیق و انحصاری درج شده است و ممکن است روش ذکر شده در دفترچه با روشی که قرار است در این مقاله مطالعه نمایید مطابقت نداشته باشد. در هر صورت ما در این مقاله نحوه شستشوی انواع قابلمه و تابه را از نظر جنس لیست کردیم و در ادامه به بررسی و مقایسه‌ی آنها با یکدیگر پرداختیم:
قابلمه و تابه استیل
برای شستشوی انواع قابلمه و تابه استیل و شروع فرآیند تمیز کردن آنها ابتدا از سرد بودن دمای بدنهی ظرف مورد نظر اطمینان کسب کنید، در غیر اینصورت اگر دمای بدنهی ظرف بالا است باید کمی صبر کنید تا دمای آن به مرور کاهش یابد. حال ظرف را به طور کامل با محلول آب داغ و صابون بشویید و اجازه دهید تا کثیفی و باقیمانده‌های غذای موجود بر روی بدنه به طور کامل خیس شوند. پس از گذشت چند دقیقه خود به خود تکه‌های باقیمانده غذا از بدنه جدا می‌شوند. حال شما می‌توانید با کمک کاردک یا قاشق چوبی آنها را از روی قابلمه یا تابه بردارید و دور بریزید. اگرچه ممکن است تمامی ته مانده‌های غذا به دلیل چسبندگی و ضخامت بالا از سطح بدنه جدا نشوند؛ در این صورت شما باید از یک ماده‌ی شوینده و پاکیزه‌کننده‌ی نه چندان گران و ساده به نام جوش شیرین استفاده نمایید. در این مرحله لازم است ابتدا چند قاشق جوش شیرین به داخل ظرف بریزید و بعد از آن مقداری آب بر روی باقیمانده‌های غذا بریزید. سپس قابلمه یا تابه را بر روی اجاق گاز بگذارید و زیر آن را روشن کنید و درجه‌ی آن را روی شعله‌ی ملایم قرار دهید تا کم کم به جوش آید. سپس بلافاصله زمانی که آب شروع به قل قل کردن کرد گاز را خاموش کنید و صبر کنید تا دمای آب و بدنه خنک شود. سرانجام خواهید دید که محلول جوش شیرین و آب به دلیل اینکه خاصیت اسیدی بسیار بالایی دارد، به اعماق باقیمانده‌ی غذا نفوذ کرده و سبب گردیده تا کثیفی‌ها از سطح ظرف جدا شوند. در آخرین مرحله با کمک پد شستشو یا اسفنج شروع به تمیز کردن ظرف کنید و آن را با کمک آب داغ بسابید تا دیگر هیچ آلودگی‌ای بر روی آن باقی نماند.
البته خیلی از کارشناسان و محققان در زمینه‌ی ظروف آشپزی راه‌های دیگری نیز برای از بین بردن سایر کثیفی‌ها مانند روغن سوخته، غذای سوخته و… پیشنهاد داده‌اند؛ طبق تحقیقات به ثمر رسیده مثلا از محلول سرکه و جوش شیرین برای از بین بردن غذای سوخته، از نوشابه برای از بین بردن روغن سوخته، از ترکیب نوشابه و صابون برای تمیز کردن لکه‌های سیاه رنگ و از سس کچاپ برای رفع زنگ زدگی می‌توان استفاده کرد.
قابلمه و تابه چدن
اغلب آشپزان سمت خرید ظروف چدنی نمی‌روند، زیرا بر این باورند نحوه شستشوی قابلمه و تابه چدن بسیار دشوار و طاقت‌فرسا است، کما اینکه حقیقت این است ظروف چدنی در مقایسه با سایر انواع ظروف بیشترین دوام و ماندگاری را در اختیار دارند. مهم‌ترین نکته‌ای که باید در رابطه با این ظروف بدانید این است که اگر می‌خواهید این ظروف آسیب نبینند، نباید به آنها شوک حرارتی وارد کنید؛ منظور از شوک حرارتی این است که اگر دمای قابلمه یا تابه چدن همچنان داغ و بالا است، فقط باید آن را با آب داغ شست و بالعکس اگر دمای ظرف پایین است، باید با آب سرد آن را تمیز کرد تا دچار شوک حرارتی نشود، وگرنه ظرف صدمه می‌بیند و با آزاد شدن مواد شیمیایی سرطانزای بکار رفته در ساختار آن، کارایی خود را از دست می‌دهد.
بسیاری از کارشناسان فنی توصیه می‌کنند برای شستشوی ظروف چدن هیچوقت از ماشین‌های ظرفشویی استفاده نکنید، بلکه با کمک دست این کار را انجام دهید؛ برای انجام فرآیند شستشوی قابلمه و تابه چدن با کمک دست در ابتدا لازم است روغن و چربی‌های اضافی موجود را از روی سطح ظرف پاک کنید. سپس در حالیکه دمای بدنه ظرف نسبتا داغ است، آن را به طور کامل در آب گرم بشویید. سپس در آخر با کمک یک برس یا فرچه ته مانده‌های غذا را از سطح ظرف تمیز نمایید.
در صورتی که ظرف خنک است و دمای ظرف پایین است لازم است اقدامات روبرو را انجام دهید: ابتدا به اندازه‌ی ارتفاع یک بند انگشت داخل ظرف آب ولرم بریزید. سپس ظرف را بر روی اجاق گاز قرار داده و زیر گاز را روشن کنید تا آب داخل قابلمه یا تابه به نقطه‌ای برسد تا باقیمانده‌های غذای چسبیده شده از روی سطح ظرف جدا شوند. سپس با کمک کاردک، فرچه یا برس شروع به پاک کردن ته مانده‌هایی غذا بکنید و آنها را از ظرف خارج کنید. در نهایت برای آخرین بار ظرف را بشویید تا به طور کامل مثل روز اول خود تمیز شود. در صورت نیاز در این مرحله می‌توانید از محلول آب و صابون استفاده نمایید تا از تمیز شدن بدنهی ظرف به طور کامل اطمینان کسب کنید.
همچنین قابلمه و تابه چدن لازم است بعد از هر بار استفاده با روغن تمیز گردد. به منظور انجام این کار ابتدا ظرف را با کمک یک وسیله‌ی نرم (از استفاده از وسایل فلزی و سخت مانند استیل دوری کنید) حوله یا دستمال میکروفایبر خشک نمایید. سپس به مقدار خیلی کم داخل ظرف روغن مایع بریزید. در آخر حوله یا دستمال دیگر را بر روی سطح ظرف مالش دهید تا هم سطح بدنه تمیز شود و هم روغن باقیمانده از بین برود. عده‌ای از محققان طی تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که نمک خوراکی دانه درشت نیز می‌تواند گزينه‌ی خوبی برای از بین بردن ته مانده‌های غذا از سطح ظرف باشد و آن را جایگزین ضعیف اما کارآمد نسبت به روغن خوراکی می‌دانند.
قابلمه و تابه نچسب (روکش تفلون، گرانیت و سرامیک)
اگر دوست دارید ظروف نچسب شما برای مدت زمان طولانی قابل استفاده باشند و کارایی خود را از دست ندهند، باید از آنها خوب مراقبت کنید تا صدمه نبینند. قابلمه و تابه‌های نچسب دارای روکشی از جنس تفلون، گرانیت یا سرامیک هستند که باعث می‌شوند غذا به راحتی بر روی سطح قابلمه یا تابه لیز بخورد و از چسبیده شدن آن به کف جلوگیری کند. وجود این لایه سبب می‌گردد تا فرآیند پاکیزه کردن ظرف نیز راحت‌تر صورت گیرد، اما نباید فراموش کنید نحوه شستشوی قابلمه و تابه نچسب نسبت به سایر ظروف بسیار منحصربه‌فرد است و برای اینکه روکش آنها دچار خراشیدگی و خم‌شدگی نشود، باید اقدامات خاصی را انجام داد. بسیاری از ظروف نچسب دارای قابلیت شستشو در ماشین ظرفشویی هستند، اما برای اینکه بتوانید بهترین نتیجه‌ی شستشو را به دست بیارید، شستشو با دست را پیشنهاد می‌کنیم؛ زیرا حرارت بالا و قوی بودن مواد شوینده‌های شیمیایی موجود در ماشین‌های ظرفشویی عامل اصلی آسیب‌رسانی به لایه‌ی نچسب این ظروف هستند.
ابتدا باید خاطر نشان کنیم که برای شستشوی قابلمه و تابه نچسب با کمک دست نباید از ابزارهای فلزی و سخت مانند سیم ظرفشویی و برس‌ها یا مسواک‌های سفت استفاده کنید، چون همانطور که بالاتر اشاره کردیم، این ابزارها صدمه‌ی شدیدی به روکش نچسب وارد می‌کنند و باعث از بین رفتن آنها و آزاد شدن مواد شیمیایی می‌شوند. به طور معمول برای تمیز کردن این ظروف اغلب از وسایل نرم مانند اسفنج یا پارچه‌های نرم به همراه محلول‌های شوینده‌ی نه چندان قوی مانند مایع ظرفشویی استفاده می‌شود. برای از بین بردن و شستن ته‌مانده‌های غذا نیز توصیه می‌شود ظرف را در آب ولرم همراه با مایع ظرفشویی مناسب بشویید تا مواد غذایی باقیمانده از سطح بدنهی ظرف جدا شوند و در نهایت به راحتی تمیز گردند. در برخی از شرایط خاص مانند پاک کردن روغن سوخته بر روی سطح قابلمه یا تابه می‌توان از مواد شوینده‌های صنعتی ملایم و خفیف مانند جوش شیرین نیز استفاده کرد؛ برای استفاده از جوش شیرین در ابتدا آن را آب قاطی کنید تا ماده‌ای خمیری شکل بدست آید، سپس آن را به همراه اسفنج ظرفشویی بر روی سطوح کثیف بمالید تا ظرف پاکیزه شود و بلافاصله آن را با آب بشویید و اجازه دهید تا خشک شود. در آخر بر روی سطح ظرف مقداری روغن مایع سبک و رقیق بریزید و با کمک فرچه آن را بر روی تمام نقاط سطوح بمالید تا ظرف به حالت اولیه‌ی خود بازگردد.
قابلمه و تابه مسی
مس یک فلز بسیار زیبا و براق است و وجود آن در هر خانه زیبایی و طراوت دکوراسیون را دو چندان می‌کند. قابلمه و تابه های مسی چکش‌خوار و رسانای بسیار خوب گرما هستند و از آنجایی که از خاصیت ضد میکروبی برخوردارند، با سلامت انسان نیز بسیار سازگار هستند؛ به همین سبب این ظرف در دنیا دارای محبوبیت بسیار زیادی است و مردم استقبال فراوانی بابت خریدن آن می‌کنند. هر چند این جنس با گذشت زمان دیگر آن طراوت و بدنهی صیقلی روز اول خود را از دست خواهد داد و به نوعی از رنگ و لعاب می‌افتد و در اثر مجاورت با هوا دچار زنگ‌زدگی می‌شود. بعضی از مردم بر این باورند ظروف مسی همانند جنس نقره نیازمند مواد شیمیایی خاصی هستند تا به راحتی تمیز و شسته شوند، اما واقعیت این است که تمیز کردن آنها امری بسیار ساده است؛ به گونه‌ای که می‌توان آنها را حتی با ساده‌ترین و دم دستی‌ترین مواد پا‌ک‌کننده و و شوینده‌ی موجود در خانه بدون هیچ دردسری پاکیزه نمود.
به طور کلی ظروف مسی در اثر مجاورت با حرارت دچار تغییر رنگ نمی‌شوند اما همانند سایر ظروف ممکن است پشت آنها سیاه شود. برای از بین بردن لکه‌های سیاه رنگ قابلمه و تابه‌های مسی شما می‌توانید از وسایل نسبتا ساده مانند یک عدد لیمو ترش استفاده کنید؛ برای انجام این کار ابتدا لیمو ترش را از وسط به دو قسمت مساوی تقسیم کنید و آن را به تمام نقاط سطوح سیاه شده‌ی ظرف بمالید؛ در نقاطی که لکه‌های سیاه رنگ بیشتری وجود دارد توصیه می‌شود از یک پنبه‌ی آغشته شده به لیمو استفاده کنید تا تأثیر آن بیشتر شود. سپس قابلمه یا تابه را با آب ولرم بشویید و اجازه دهید تا خشک شود. البته بسیاری از محققان بر این عقیده‌اند که ابزارهای ساده‌ی دیگر مانند سرکه و نمک نیز می‌توان برای از بین بردن لکه‌ها نیز استفاده نمود. سطح ظروف مسی به لطف وجود لایه‌هایی از جنس قلع، نچسب است؛ فلذا شما قادرید داخل این ظروف را به راحتی با کمک اسفنج و محلول‌های ساده‌ی شوینده مانند مایع ظرفشویی تمیز کنید. مهم‌ترین و کلیدی‌ترین فرآیند در هنگام تمیز کردن انواع قابلمه و تابه مسی، نحوه‌ی خشک کردن آنهاست؛ اگر این ظروف را به درستی خشک نکنید، به مرور زمان لکه‌های سفید رنگ بر روی بدنهی آنها پدیدار می‌شود که به رنگ و درخشش بدنه لطمه وارد می‌کنند؛ برای اینکه از وجود آمدن این لکه‌ها جلوگیری کنید، توصیه می‌شود پس از شستشوی کامل ظرف مد نظر، آن را با کمک یک پارچه میکروفایبر خشک کنید تا قطرات ریز آب برای همیشه از روی سطح پاک شوند.
مقایسه و نتیجه گیری نهایی نحوه شستشوی انواع قابلمه و تابه
ما به شما به طور کامل و جامع نحوه شستشوی انواع قابلمه و تابه های گوناگون را بر اساس جنسی که ساخته شده‌اند بیان کردیم. حال به طور خلاصه نحوه‌ی تمیز کردن آنها را به اختصار به صورت جدول ارائه نمودیم تا شما خواننده‌ی گرامی به راحتی بتوانید آنها را با یکدیگر مقایسه نمایید:
| نوع جنس ظرف | مایع ظرفشویی | جوش شیرین | سرکه سفید |
|---|---|---|---|
| استیل | ✔ | ✔ | ✔ |
| چدن | به ندرت | ✔ | ✖ |
| نچسب | ✔ | ✔ | ✔ |
| مس | ✔ | ✔ | ✔ |